Γράφει ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Γεώργιος Ηλίας.
Ο Δρ. Γεώργιος Ηλίας, με 25ετή και πλέον εμπειρία και πάνω από 8000 χειρουργικές επεμβάσεις με γενική αναισθησία και περισσότερες από 8500 με τοπική αναισθησία, έχει καταξιωθεί ως ειδικός στη χειρουργική για τις παθήσεις του πρωκτού με LASER.
Χολή ονομάζουμε το υγρό, το οποίο φιλοξενείται μέσα σε ένα όργανο που ονομάζουμε χοληδόχο κύστη. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κάθε ασθενής με την χολή, αναφέρεται λοιπόν στην κύστη. Πέτρες στην χολή ή αλλιώς χολολιθίαση είναι οι πέτρες που παρουσιάζονται στην χοληδόχο κύστη.
Το όργανο αυτό μοιάζει με αχλάδι και εντοπίζεται κοντά στο συκώτι. Η χολή περιέχει κάποια χημικά συστατικά όπως είναι τα χολικά άλατα, η χοληστερίνη και άλλα. Η ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα συστατικά και στο νερό που περιέχεται, μπορεί κάποια στιγμή για διάφορους λόγους να αλλάξει και να δημιουργηθεί ένα ίζημα, το οποίο είναι προάγγελος των λίθων.
Όταν ο ασθενής τρέφεται με τροφές, οι οποίες περιέχουν μεγάλη ποσότητα χοληστερίνης, είναι παχύσαρκος ή έχει μία προδιάθεση στην ανάπτυξη προβλήματος στην χολή, τότε ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου να εμφανίσει χολολιθίαση.
Βεβαίως συνυπολογίζονται κι άλλοι παράγοντες όπως είναι η έλλειψη άσκησης, το κάπνισμα, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ ή αντίθετα οι εξαντλητικές δίαιτες, ακόμα και η κληρονομικότητα παίζει ρόλο. Άλλα αίτια:
Η χοληδόχος κύστη ενώνεται με ένα σωληνάκι με τον χοληδόχο πόρο. Από εκεί η χολή χύνεται μέσα στο έντερο. Το πρασινωπό υγρό της χολής είναι σημαντικό καθώς βοηθάει στην απορρόφηση των λιπών που λαμβάνουμε μέσω της τροφής. Η απουσία της σημαίνει αδυναμία απορρόφησης θρεπτικών συστατικών από το έντερο.
Αν εκτός από τη χολή που χύνεται μέσα στο έντερο, φύγει και κάποιος λίθος φράσσεται το σωληνάκι της ένωσης και δημιουργείται η λεγόμενη χολοκυστίτιδα, μία φλεγμονή που χρειάζεται επειγόντως νοσηλεία.
Αν η πέτρα φράξει το μεγαλύτερο σωληνάκι τότε η κατάσταση είναι πιο σοβαρή -ονομάζεται χολαγγειίτιδα- και μπορεί να απειλήσει μέχρι και τη ζωή του ασθενούς.
Η πορεία της πέτρας, μπορεί να κατέβει ακόμα πιο κάτω στο πάγκρεας και να απειλήσει πλέον ευθέως τη ζωή του ασθενούς. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται παγκρεατίτιδα, κατά την οποία 1 στους 3 ασθενείς μπορεί να χάσει μέχρι και τη ζωή του.
Η διάγνωση γίνεται με έναν υπέρηχο άνω κοιλίας. Από αυτό το σημείο και έπειτα δρομολογούνται κι άλλες εξετάσεις, όπως είναι αιματολογικές, αξονική τομογραφία και άλλες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις που δείχνουν την παρουσία ή μη, άλλων προβλημάτων.
Τις περισσότερες φορές οι πέτρες στην χολή εκδηλώνονται με την αίσθηση ναυτίας ή βάρους στο στομάχι. Επίσης παρουσιάζονται με μία γενικευμένη δυσφορία μετά το φαγητό. Αυτή η συμπτωματολογία είναι αρκετά άτυπη και το μυαλό του ασθενούς δεν πάει στην χοληδόχο κύστη αλλά σε συνήθη στομαχικά προβλήματα.
Άλλες φορές προκαλεί πόνο, εντοπισμένο στο πάνω δεξί μέρος της κοιλιάς. Ο πόνος αυτός μπορεί να είναι τόσο οξύς ώστε ο ασθενής να διπλωθεί στα δύο. Η εμφάνισή του παρουσιάζεται 3-5 ώρες μετά το φαγητό και διαρκεί αρκετή ώρα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πέτρα η οποία έχει φράξει για κάποια ώρα τη χοληδόχο κύστη.
Όταν τα παραπάνω συμπτώματα επαναληφθούν, ο ασθενής θα πρέπει να αποταθεί στον χειρουργό το γρηγορότερο!
Ένας ασθενής με πέτρες στην χολή, δεν είναι σίγουρο ότι θα εμφανίσει αμέσως επιπλοκές και συμπτώματα. Γι’ αυτό και η χολολιθίαση λέγεται και υποκλινικό νόσημα, δηλαδή εμφανίζεται τυχαία σε έναν υπέρηχο που πραγματοποιήθηκε για άλλο λόγο.
Αντιθέτως λόγω της απουσίας των κλασικών συμπτωμάτων, μερικοί άτυχοι ασθενείς μπορούν να εμφανίζουν απευθείας τις σοβαρότερες επιπλοκές, όπως αυτές που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
Από την στιγμή που θα βρεθούν πέτρες στην χολή πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά. Έτσι προλαμβάνονται χειρότερα περιστατικά. Ο ασθενής με μία σχετικά απλή επέμβαση μέσης βαρύτητας, την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή με ολική νάρκωση, μπορεί να αφαιρέσει την χολή, με ασφάλεια, απαλλαγμένος από τις επιπλοκές που θα μπορούσε να έχει μία χολολιθίαση. Το πεδίο της επέμβασης είναι ευρέως γνωστό σε όλους τους εξοικειωμένους χειρουργούς.
Η παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο είναι μία ημέρα. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι μειωμένος και η επιστροφή του ασθενούς στις δραστηριότητές του είναι γρήγορη. Αν υπάρχει κάποιος από τους παρακάτω παράγοντες η επέμβαση θα γίνει με ανοιχτή τομή:
Χωρίς να είναι απόλυτα εξακριβωμένο, έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι λιπαρές τροφές που αυξάνουν την χοληστερίνη προκαλούν προβλήματα στην χολή. Η μεσογειακή διατροφή είναι η πιο ασφαλής επιλογή για την πρόληψη της πέτρας στην χολή.
Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ο ασθενής λαμβάνει μεγάλη ποσότητα αντιβίωσης. Μετέπειτα είναι στην ευχέρεια του χειρουργού το αν θα συνεχίσει και για πόσο την αντιβίωση.
Όταν υπάρχει μία μόνο μεγάλη πέτρα στην χολή, συνήθως ο γιατρός δεν κρούει τον κώδωνα το κινδύνου, καθώς δύσκολα αυτή η πέτρα μπορεί να μετακινηθεί και να φράξει κάποιον πόρο. Σίγουρα πρέπει να αφαιρεθεί το όργανο κάποια στιγμή, αλλά δεν απαιτείται αυτό να γίνει άμεσα. Σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα ο ασθενής αποφασίζει την εξαίρεση της χολής.
Όταν οι πέτρες είναι μικρές και αρκετές, ο ασθενής ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου για παγκρεατίτιδα, επομένως το χειρουργείο είναι επιβεβλημένο άμεσα.
Ναι, η λαπαροσκοπική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης μαζί με τις πέτρες είναι η θεραπεία εκλογής, σε αντίθεση με την παραδοσιακή χολοκυστεκτομή, με μεγάλη τομή και πολλές μέρες ανάρρωσης.
Η λαπαροσκόπηση αφαιρεί το όργανο όπως και η ανοιχτή επέμβαση, αποφεύγοντας το τραύμα και τον μετεγχειρητικό πόνο. Η μέθοδος έχει λύσει πολλά από τα προβλήματα και έχει γίνει πλέον μία πολύ φιλική επέμβαση για τον ασθενή.
Με μία τρυπούλα κάτω από τον αφαλό, εισέρχεται μία κάμερα, η οποία επικεντρώνεται στην χοληδόχο κύστη και φουσκώνει την κοιλιά με co2. Με άλλες δύο μικρές οπές για τη διευκόλυνση των κινήσεων του χειρουργού μέσω εργαλείων, η χοληδόχος κύστη αφαιρείται.
Μετά από μία ώρα ο ασθενής ξυπνάει και έχει ελάχιστο πόνο. Την επόμενη ημέρα επιστρέφει σπίτι του και μετά από μία εβδομάδα γυρίζει στην εργασία του.
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή έχει δύο εξελίξεις. Η πρώτη είναι η αφαίρεση της χολής μέσα από μία μόνο οπή από τον αφαλό, η οποία γίνεται σε πολλούς ασθενείς στην χώρα μας. Η δεύτερη που ονομάζεται NOTES θέλει την χοληδόχο κύστη να αφαιρείται από φυσικές οπές του σώματος (εδώ μέσω του στόματος) και ακόμα δεν είναι ευρέως διαδεδομένη.
Εφόσον η χολή αφαιρεθεί, τότε το περιεχόμενό της ρέει απευθείας από το συκώτι στο έντερο, στο οποίο στο κάτω μέρος υπάρχει ένας σφιγκτήρας, ο οποίος αναλαμβάνει να δέχεται την σωστή ποσότητα χολής. Επομένως ο ρόλος της χολής ήταν επικουρικός έτσι κι αλλιώς!
Με εξαίρεση τις πρώτες 20 μέρες του χειρουργείου όπου απαιτείται ειδική δίαιτα, ο ασθενής στο μέλλον δεν θα έχει κανένα απολύτως πρόβλημα στην διαβίωσή του και θα μπορεί πλέον να τρώει τα πάντα.
Οι γυναίκες είναι επιρρεπείς στις χολολιθίαση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω των αυξημένων ορμονών. Αν αυτό συμβεί και παρουσιάσει συμπτώματα και επιπλοκές, προτείνεται να αφήσουν το έμβρυο να ωριμάσει αρκετά πριν την πιθανή επέμβαση αφαίρεσης της χολής.
