Οδηγίες για Πριν το Χειρουργείο…
Η παχυσαρκία δεν είναι μία απλή νόσος και γι’ αυτό η προεγχειρητική εκτίμηση ενός ασθενή, υποψήφιου για χειρουργείο, δεν περιορίζεται σε έναν ιατρικό έλεγχο ρουτίνας.
Ειδικότερα, είναι σημαντικό να πραγματοποιηθούν τα εξής:
Ψυχολογική εκτίμηση
Οι ασθενείς που παραπέμπονται για βαριατρικό χειρουργείο έχουν αυξημένη πιθανότητα να πάσχουν από διάφορες ψυχοπαθολογίες, όπως σωματοποίηση, εμμονικό τσιμπολόγημα (binge-eating στη διεθνή αγγλική ορολογία), κοινωνική φοβία, εξάρτηση από ουσίες, ψυχαναγκαστική διαταραχή, γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και κατάθλιψη.
Οι συγκεκριμένοι ασθενείς δε θα έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα ύστερα από το χειρουργείο, αν δεν αντιμετωπίσουν αυτό τους το ψυχολογικό υπόβαθρο.
Συμβουλευτική από διατροφολόγο
Η σημασία του διατροφολόγου είναι καθοριστική μιας και είναι σημαντικό ο ασθενής να ενημερωθεί για τις αλλαγές στο διαιτολόγιό του πριν και μετά το χειρουργείο.
Προεγχειρητικός ιατρικός έλεγχος
Είναι ο συνήθης προεγχειρητικός έλεγχος που απαιτείται για χειρουργεία αντίστοιχης βαρύτητας. Αφορά σε:
- Εργαστηριακό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει γενική εξέταση αίματος, μεταβολικό προφίλ, πηκτολογικές εξετάσεις, λιπιδαιμικό προφίλ, εξετάσεις θυρεοειδούς και φεριτίνη. Η μέτρηση της Β 12 και λιποδιαλυτών βιταμινών μπορεί να είναι σημαντική σε χειρουργεία δυσαπορροφητικού τύπου.
- Καρδιολογική εκτίμηση, η οποία περιλαμβάνει καρδιογράφημα και πιθανόν άλλες εξετάσεις για τη διερεύνηση καρδιαγγειακής νόσου.
- Πνευμονολογική εκτίμηση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ακτινογραφία θώρακος, αέρια αίματος και εξετάσεις λειτουργίας των πνευμόνων.
- Γαστροσκόπηση μπορεί να ζητηθεί σε περίπτωση παθολογίας του οισοφάγου ή το στομάχου.
- Υπέρηχος ήπατος-χοληφόρων ζητείται σε ορισμένες περιπτώσεις.
Τι χειρουργείο να επιλέξω;
Οι τύποι των βαριατρικών χειρουργείων είναι οι ακόλουθοι:
Λαπαροσκοπική χολοπαγκρεατική παράκαμψη με ή χωρίς δωδεκαδακτυλική εκτροπή
Η χολοπαγκρεατική παράκαμψη είναι μία επέμβαση που περιγράφηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 70’ από τον Scopirano ως ένα χειρουργείο δυσαπορροφητικού τύπου. Σήμερα, έχουν γίνει τροποποιήσεις σε αυτή την αρχική μέθοδο χάρη στην εισαγωγή της λαπαροσκόπησης, της μερικής γαστρεκτομής και της δωδεκαδακτυλικής εκτροπής. Κατ’ επέκταση το χειρουργείο έχει πλέον τόσο δυσαπορροφητικό όσο και περιοριστικό χαρακτήρα.
Ένα τέτοιο χειρουργείο οδηγεί σε δραματική απώλεια βάρους κατά τους 12 πρώτους μήνες, η οποία συνεχίζει σε μικρότερο ποσοστό για άλλους 6 μήνες.
Σύμφωνα με μελέτες, η απώλεια βάρους μπορεί να παραμείνει για διάστημα 5 ετών.
Σε ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) μεγαλύτερο 50 kg/m2 το 70-95% παρουσιάζει απώλεια των επιπρόσθετων κιλών άνω του 50%.
Παράλληλα, περίπου 9 στους 10 ασθενείς εμφανίζουν υποστροφή του σακχαρώδη διαβήτη, της υπέρτασης και της άπνοιας του ύπνου μετά το χειρουργείο.
Η ανάλυση μελετών που δημοσιεύτηκαν το διάστημα 1990-2003, κατέληξε πως η χολοπαγκρεατική παράκαμψη είναι η περισσότερο αποτελεσματική από τα υπόλοιπα βαριατρικά χειρουργεία αναφορικά με την απώλεια βάρους και τη βελτίωση διαβήτη, υπερλιπιδαιμίας, υπερχοληστερολαιμίας και αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου.
Μετά το χειρουργείο ο ασθενής παραμένει στο Νοσοκομείο για 4-5 ημέρες. Συστήνεται να δει τον ιατρό 2 και 6 εβδομάδες μετά το χειρουργείο, στη συνέχεια 4 φορές μέσα στον πρώτο χρόνο, 2 φορές το δεύτερο και μετά κάθε έτος.
Σημαντικό είναι, επίσης, ο ασθενής να αρχίσει φυσική άσκηση μετά το χειρουργείο, ενώ ενδέχεται να χρειαστεί να λάβει συμπληρώματα διατροφής, όπως πολυβιταμίνες, σίδηρος, βιταμίνη D και ασβέστιο.
Πιθανές επιπλοκές του χειρουργείου είναι διαφυγή από τις αναστομώσεις, ενδοκοιλιακή λοίμωξη, αιμορραγία και φλεβική θρομβοεμβολική νόσος.
Λαπαροσκοπική γαστρική παράκαμψη (γαστρικό bypass)
Η γαστρική παράκαμψη εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1960 ως ένα χειρουργείο μικτού τύπου που παράλληλα επηρέαζε τη διατροφική συμπεριφορά του ασθενή. Λόγω των συχνών επιπλοκών της επέμβασης έγιναν αρκετές τροποποιήσεις στην εν λόγω χειρουργική τεχνική με αποτέλεσμα να καθιερωθεί ως βαριατρική επέμβαση στις αρχές του 1990.
Πλέον θεωρείται ο χρυσός κανόνας για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας.
Μετά το χειρουργείο αναμένεται απώλεια του επιπρόσθετου βάρους κατά 60-70 % και υποστροφή των συννοσηροτήτων κατά 75% (διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία, υπέρταση, άπνοια ύπνου).
Μετά το χειρουργείο ο ασθενής θα επισκεφτεί τον Ιατρό του σε 1-3 εβδομάδες και συνολικά 4 φορές τον πρώτο χρόνο. Στη συνέχεια ο Ιατρός θα τον παρακολουθεί μία φορά ετησίως.
Συστήνεται η λήψη μικρών σε ποσότητα γευμάτων και σε συχνή κλίμακα, υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη και χαμηλής σε υδατάνθρακες. Ακόμη, προτείνεται η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής όπως πολυβιταμίνες, βιταμίνη Β12, ασβέστιο και σίδηρο, ενώ ο συχνός εργαστηριακός έλεγχος θα αναδείξει κάποια έλλειψη. Σημαντική είναι όπως και στην προηγούμενη περίπτωση η αρχή φυσικής άσκησης.
Οι εγχειρητικές επιπλοκές είναι σαφώς μικρότερες από αυτές της χολοπαγκρεατικής παράκαμψης, σύμφωνα με μελέτες, ενώ αφορούν κυρίως λοίμωξη της χειρουργικής τομής, διαφυγή των αναστομώσεων, αιμορραγία, απόφραξη του εντέρου και εμφάνιση κήλης.
Λαπαροσκοπική τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου
Περιγράφηκε η ανοικτή μέθοδος για πρώτη φορά το 1993 με τοποθέτηση ενός δακτυλίου 1 εκατοστό κάτω από την κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.
Η τοποθέτηση δακτυλίου έχει μελετηθεί σε σύγκριση με επεμβατικές μεθόδους σε ασθενείς με ΔΜΣ 30-35 kg/m2, και φαίνεται να είναι περισσότερο αποτελεσματική αναφορικά με απώλεια βάρους, υποστροφή συννοσηροτήτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Η απώλεια των πρόσθετων κιλών ακολουθεί εν γένει ένα πρότυπο, κατά το οποίο παρατηρείται 35% μείωση τους πρώτους 6 μήνες, 40% στους 12 και 50% μετά το πέρας 2 ετών.
Περιγράφεται ακόμη στη βιβλιογραφία πως αυτή η μείωση του βάρους παραμένει σταθερή για 3-8 έτη, ενώ ακόμη επισημαίνεται πως 1 στους 4 ασθενείς αδυνατεί να πετύχει την απώλεια των πρόσθετων κιλών κατά 50% μέσα σε 5 έτη.
Παράλληλα με την απώλεια βάρους σημειώνεται υποστροφή του διαβήτη, της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ακόμη και επί παρουσίας διαφραγματοκήλης), της άπνοιας ύπνου και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Μετά το χειρουργείο δεν υπάρχουν σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες μιας και ο γαστρικός δακτύλιος είναι ρυθμιζόμενος και η πορεία του ασθενούς έγκειται στις οδηγίες της εταιρίας του γαστρικού δακτυλίου και του Ιατρού του.
Μετά από ένα διάστημα ο ασθενής είναι σε θέση να καταναλώσει σχεδόν κάθε είδους τροφή, ωστόσο πρέπει να είναι αυστηρός με την ποσότητα των γευμάτων λόγω κινδύνου δυσφαγικών ενοχλημάτων.
Ο ασθενής οφείλει να εξασφαλίζει επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης και σύνθετων υδατανθράκων και ταυτόχρονα να περιορίζει τη λήψη λίπους και σακχάρων. Η έναρξη φυσικής άσκησης συστήνεται όπως και στις προαναφερόμενες περιπτώσεις.
Ως χειρουργική μέθοδος έχει τα μικρότερα ποσοστά θνητότητας σε σχέση με τις προηγούμενες βαριατρικές επεμβάσεις.
Οι επιπλοκές του χειρουργείου μπορεί να είναι διάταση του οισοφάγου ή τμήματος του στομάχου, απόφραξη του στομάχου, διάτρηση και μετακίνηση του δακτυλίου.
Λόγω της αυξημένης συχνότητας επαναληπτικών χειρουργείων για επανατοποθέτηση ή αφαίρεση του δακτυλίου (1 στις 3 περιπτώσεις) δεν χρησιμοποιείται πλέον ευρέως στην κλινική πράξη.
Λαπαροσκοπική επιμήκης γαστρεκτομή
Πρόκειται για ένα στάδιο είτε της χολοπαγκρεατικής παράκαμψης είτε του γαστρικού bypass, το οποίο αυτονομήθηκε και πλέον πραγματοποιείται αμιγώς. Αφαιρείται 75-80 % του συνολικού όγκου του στομάχου με αποτέλεσμα τη μειωμένη χωρητικότητά του.
Αναφέρεται βιβλιογραφικά μείωση 40-70 % του επιπρόσθετου βάρους μέσα στον πρώτο χρόνο, καθώς και υποστροφή διαβήτη, υπέρτασης, αποφρακτικής άπνοιας ύπνου και υπερχοληστερολαιμίας στο 75% των ασθενών. Η απώλεια βάρους παραμένει σταθερή για περίπου 2-5 έτη.
Αποτελεί την πιο σύγχρονη χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας με συγκρίσιμα αποτελέσματα σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και με το γαστρικό bypass που χαρακτηρίζεται ως ο χρυσός κανόνας.
Η λαπαροσκοπική επιμήκης γαστρεκτομή προτιμάται συχνά λόγω του μειωμένου κινδύνου για επιπλοκές και της αποτελεσματικότητάς της.