Γράφει ο Δρ. Γεώργιος Ηλίας MD, Msc, PhD, Γενικός Χειρουργός & Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η υγεία μας πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα όχι μόνο στο μέτωπο της αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, ακολουθώντας πιστά τα ανακοινωμένα μέτρα προστασίας, αλλά και σε άλλες καταστάσεις που μπορεί δυνητικά να είναι απειλητικές ακόμα και για τη ζωή.
Από τις περιπρωκτικές παθήσεις, όπως οι αιμορροΐδες, και τις περισφιγμένες κήλες, μέχρι τη σκωληκοειδίτιδα και τη χολοκυστίτιδα, υπάρχουν μια σειρά από καταστάσεις, άλλες λιγότερο κι άλλες περισσότερο, που χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης, συχνά άμεσης.
Η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 δεν αποτελεί λόγο αναβολής ή αποφυγής αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων, καθώς η όποια ολιγωρία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο την υγεία μας αλλά ακόμα και τη ζωή μας.
Ασφαλείς ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές
Μπροστά στο διπλό αυτό κίνδυνο, από τη μία της πανδημίας κι από την άλλη των επειγουσών καταστάσεων υγείας, η σύγχρονη ιατρική προσφέρει ασφαλείς λύσεις, υπό τη μορφή:
1. Ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών τεχνικών, που διασφαλίζουν ταχύτατη ανάρρωση και ελαχιστοποίηση της νοσηλείας ή και ολοσχερή αποφυγή της, προκειμένου οι ασθενείς να εκτίθενται όσο το δυνατό λιγότερο στον κίνδυνο λήψης του κορωνοϊού COVID-19. Η λαπαροσκοπική χειρουργική και η χρήση ιατρικού λέιζερ αποτελούν την αιχμή του δόρατος κατά της έκθεσης στον COVID-19.
2. Ειδικών πρωτοκόλλων και διαδικασιών, που έχουν διαμορφωθεί ειδικά για να διασφαλίζουν την προστασία των χειρουργικών ασθενών από τον κορωνοϊό COVID-19.
Οι οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών
Σε αυτό το πλαίσιο, το Αμερικάνικο Κολλέγιο Χειρουργών, ένας από τους πλέον αξιοσέβαστους επιστημονικούς φορείς στον πλανήτη, εξέδωσε ειδικές κατευθυντήριες γραμμές για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται σειρά χειρουργικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως:
Οξεία αιμορροϊδική θρόμβωση / νέκρωση
Οι πιο οξείες αιμορροϊδικές καταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μη επεμβατικά με βάση την κρίση του χειρουργού. Όπου είναι δυνατόν, η αντιμετώπιση υπό τοπική αναισθησία σε περιβάλλον ιατρείου ή εξωτερικών ασθενών μπορεί να είναι κατάλληλη, όπως γίνεται στις επαναστατικές, ανώδυνες θεραπείες με τη χρήση laser. Οι τελευταίες έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και πλέον εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία και στην Ελλάδα από τη Χειρουργική Ομάδα «G.Ilias Surgicare», με επικεφαλής τον πρωτοπόρο Χειρουργό, Δρ. Γεώργιο Π. Ηλία.
Περιπρωκτικά αποστήματα
Τα περιπρωκτικά αποστήματα που είναι επιφανειακά και εντοπισμένα, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τομή και παροχέτευση , υπό τοπική αναισθησία. Η τομή και παροχέτευση αποστημάτων στο χειρουργείο δε θα πρέπει να καθυστερεί, ώστε να αποτρέπεται η επέκτασης της νόσου σε μια διεισδυτική λοίμωξη, η οποία απαιτεί μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας κι επομένως δυνητικής έκθεσης στον κορωνοϊό COVID-19.
Οξεία παγκρεατίτιδα με νέκρωση
Σε περίπτωση μολυσματικής νέκρωσης θα πρέπει να χρησιμοποιείται αντιμικροβιακή θεραπεία. Η ενδεδειγμένη θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει: διαδερμική παροχέτευση καθαρισμό ή μέσω επεμβατικών ακτινολογικών τεχνικών τεχνικές (οι τελευταίες προτιμώνται σε ασθενεί θετικούς στο COVID), ακολουθούμενη από λαπαροσκοπική χειρουργική παροχέτευση (ή ανοικτή εάν δεν υπάρχει άλλη διαθέσιμη επιλογή).
Πνευμοπεριτόναιο, εντερική ισχαιμία, παρεμπόδιση εντέρου
Ασθενείς που παρουσιάζουν υποψία διάτρησης του εντέρου, εντερική ισχαιμία, απόφραξη του τύπου της κλειστής έλικας ή απόφραξη που οφείλεται σε περισφιγμένη κήλη, χρήζουν άμεσης χειρουργικής επέμβασης.
Σκωληκοειδίτιδα, απλή
Η αντιμετώπιση της απλής σκωληκοειδίτιδας με αντιβιοτικά έχει διαπιστωθεί ότι ακολουθείται από υψηλή ποσοστά αποτυχίας. Ως εκ τούτου, αυτή η θεραπευτική προσέγγιση ακολουθείται με βάση την κρίση του χειρουργού και την κατάσταση του ασθενή. Η λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να αποτελεί πρότυπο αντιμετώπισης για απλή σκωληκοειδίτιδα, καθώς συν τοις άλλοις συνδέεται με μικρότερη διάρκεια νοσηλείας.
Σκωληκοειδίτιδα επιπλεγμένη
Η επιπλεγμένη σκωληκοειδίτιδα μπορεί να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική. Εν συντομία, όλοι οι ασθενείς πρέπει λαμβάνουν αντιβιοτικά μέχρι να βελτιωθούν κλινικά. Ασθενείς με ένα καθορισμένο απόστημα πρέπει να υποβάλλονται σε διαδερμική παροχέτευση. Ασθενείς με στοιχεία διάτρησης μπορεί να αντιμετωπίζονται με διαδερμική παροχέτευση ή χειρουργική επέμβαση με βάση την κατάσταση του ασθενή. Οι ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη συντηρητικής αντιμετώπιση πρέπει να χειρουργούνται άμεσα.
Χολολιθίαση συμπτωματική
Οι ασθενείς με συμπτωματική χολολιθίαση και χρόνια χολοκυστίτιδα πρέπει πρώτιστα να ανακουφίζονται από τον πόνο. Εάν αυτό είναι εφικτό, η χειρουργική επέμβαση πρέπει να καθυστερεί και να εκτελείται επιλεκτικά. Για τους ασθενείς με κορύφωση συμπτωμάτων, και για εκείνους με πόνο που δεν ανακουφίζεται συντηρητικά, συνιστάται λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.
Χοληδοχολιθίαση
Ασθενείς με χοληδοχολιθίαση χωρίς σημάδια χολαγγειίτιδας δεν χρήζουν κατεπείγουσας αντιμετώπισης. Σε ασθενείς με μεγαλύτερους λίθους, και όσους αποτυγχάνουν να απαλλαγούν από την πέτρα τους μόνοι τους, ενδείκνυται η πραγματοποίηση ERCP (Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειο-Παγκρεατογραφία) με η σφιγκτηροτομή, ακολουθούμενη από εκλεκτική χολοκυστεκτομή. Σημειώνεται, ότι θα πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλες προφυλάξεις για την εκτέλεση ERCP σε ασθενείς με μόλυνση COVID-19.
Οξεία χολοκυστίτιδα
Οι υγιείς ασθενείς με οξεία χολοκυστίτιδα πρέπει να υποβάλλονται σε λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, η οποία διασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή παραμονή τους στο νοσοκομείο. Αν οι ασθενείς δεν επιδέχονται χειρουργικής επέμβασης ή δεν υπάρχει διαθέσιμο χειρουργείο τότε τους χορηγούνται αντιβιοτικά. Αν δε σημειωθεί βελτίωση με τα αντιβιοτικά ή παρατηρηθούν ενδείξεις σηψαιμίας, τότε οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε διαδερμική χολοκυστοστομία.
Χολαγγειίτιδα
Οι ασθενείς με ανερχόμενη χολαγγειίτιδα συχνά ανταποκρίνονται σε αντιβιοτικά ευρέος φάσματος. Σε όσους εμφανίζουν κλινική βελτίωση και ασθενείς με σήψη, συνιστάται ERCP και σφιγκτηροτομή. Εάν υπάρχει ανησυχία για ταυτόχρονη χολοκυστίτιδα, εξετάζεται η διαδερμική χολοκυστοστομία.
Εκκολπωματίτιδα
Η απλή εκκολπωματίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη συνήθη φροντίδα που περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών. Ασθενείς που εμφανίζουν πυώδη περιτονίτιδα με διάχυτο πνευμοπεριτόναιο πρέπει να υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση. Η εκκολπωματίτιδα Hinchey τύπου 1 και 2 πρέπει να αντιμετωπίζεται επιπλέον με διαδερμική παροχέτευση Ασθενείς με φλεγμονή αντιμετωπίζονται επιτυχώς με αντιβιοτικά και διαδερμική αποστράγγιση σε περίπτωση μεταγενέστερης ανάπτυξης αποστήματος. Οι ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή πρέπει χειρουργούνται άμεσα.
